Ciężka sytuacja materialna dopada większości ludzi. Bywają sytuacje, w których bez pieniędzy niestety nie da się nic załatwić. Dosyć często słyszy się o wytaczanych sprawach sądowych, o rozwodach, alimentach itd., przydatny wówczas jest adwokat. Sytuacja materialna jednak nie pozwala na opłacenie mecenasa. W takiej chwili jest możliwe jest ubieganie się o przyznanie adwokata z urzędu. Aby starać się o przyznanie tego typu urzędnika, trzeba wcześniej złożyć odpowiednie pismo wraz z dołączonym do niego oświadczeniem, w którym dokładnie zostanie przedstawiona obecna sytuacja, tj. źródła dochodów, stan majątkowy, rodzinny itp. Taki dokument należy złożyć w sekretariacie sądu.
W przypadku braku zameldowania w siedzibie sądu, w którym ma odbyć się rozprawa, wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym na wzgląd miejsca zamieszkania. Wniosek ten zostanie przekazany właściwemu sądowi. Oświadczenie z wnioskiem mogą zostać złożone także ustnie do protokołu.
Sąd dokonuje dokładnej analizy złożonego formularza i pisma, po czym orzeka czy zaistniała sytuacja materialna nie pozwala na wynajęcie adwokata. W takim przypadku organ wymiaru sprawiedliwości może zwolnić taką osobę całkowicie bądź też częściowo z opłat, które są związane z postępowaniem.
Po wybór osoby, która ma reprezentować w sądzie oskarżonego, winnego, itd., w chwili przyznania adwokata z urzędu, należy zgłosić się do okręgowej izby adwokackiej lub do izby radców prawnych.
Przyjęło się, że obrońcy z urzędu są gorsi niż pozostali adwokaci. Kiedy jednak obrońca faktycznie nie wykaże się, w momencie niezadowolenia z przydzielonego prawnika, istnieje możliwość złożenia wniosku o przyznanie nowego adwokata.
Podczas złożenia wniosku z nieprawdziwymi danymi np. z zaniżonymi dochodami trzeba liczyć się z konsekwencjami, a może być to nałożona przez sąd kara grzywny.